มงคลที่ ๒๑ ไม่ประมาทในธรรม - ทางแห่งความเสื่อม
การดำรงตนให้หนักแน่น มั่นคงอยู่บนความเป็นมงคลนั้น ย่อมนำสิ่งที่ดีมาให้กับชีวิตของเรา มงคล แปลว่า เหตุแห่งความเจริญ หากรู้เช่นนี้แล้ว เราจะเป็นผู้ที่ห่างไกลจากเหตุแห่งความเสื่อม ทางแห่งความเสื่อมนี้ เคยมีคนสงสัยเหมือนกันว่า ผู้ที่เสื่อมกับผู้ที่เจริญนั้น พวกเขาดำรงตนอยู่บนเส้นทางเช่นไร
โทษภัยของการพนัน
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสถึงทางแห่งความเสื่อมไว้ 6 ประการ หรือที่เรียกว่า อบายมุข 6 คือปากทางแห่งความเสื่อม ทางแห่งความพินาศ เหตุย่อยยับแห่งโภคทรัพย์ ได้แก่ ดื่มน้ำเมา เที่ยวกลางคืน เที่ยวดูการละเล่น เล่นการพนัน คบคนชั่วเป็นมิตรเเละเกียจคร้านการทำงาน การพนันเป็นหนึ่งใน 6 ข้อ ที่ไม่ว่าบุคคลใดติดเเล้วจะทำให้ชีวิตตกต่ำ หาความเจริญรุ่งเรืองไม่ได้ มีคำกล่าวไว้ว่า โจรปล้น10ครั้ง ยังไม่เท่าไฟไหม้ 1 ครั้ง ไฟไหม้ 10 ครั้ง ยังไม่เท่าผีพนันเข้าสิง เพราะโจรปล้นหรือไฟไหม้อย่างมากเเค่หมดเนื้อหมดตัวเเต่ยังมีที่ดินเหลืออยู่ ทว่าถ้าติดการพนันจนโงหัวไม่ขึ้นเเล้วเเม้เเต่ที่ดิน หรือเเม้กระทั่งชีวิตของตนเองอาจจะรักษาไว้ไม่ได้ การพนันหมายถึง การเล่นชนิดหนึ่ง เพื่อเอาเงินหรือสิ่งของที่มีค่าอื่นๆด้วยการเสี่ยงโชค โดยการทำนาย หรือคาดเดาผลที่เกิดขึ้นในอนาคต
น้ำมหาประลัย
การดื่มน้ำเมานั้น นอกจากได้ชื่อว่าเป็นการล่วงละเมิดศีลข้อ ๕ แล้ว พระพุทธองค์ยังทรงชี้โทษไว้ว่าเป็นอบายมุข คือ ปากทางแห่งความเสื่อม ผู้ดื่มน้ำเมาจะพบกับความหายนะอย่างน้อย ๖ ประการ คือ...
รูปนันทาเถรี
สรีระอันกรรมทำให้เป็นนครแห่งกระดูกทั้งหลาย ฉาบด้วยเนื้อและโลหิต เป็นที่ตั้งลงแห่งชรา มรณะ มานะ และการลบหลู่คุณท่าน
แก่ขึ้นอีกปีอย่างมีความสุข
อายุที่มาพร้อมกับความแก่ชรา เราจะมีวิธีรับมือกับร่างกายและใจอย่างไรให้มีความสุข
คนแคว้นซ่งเร่งต้นกล้า
เมล็ดพันธุ์ข้าวที่หว่านลงไปค่อย ๆ แตกหน่อขึ้นมาก และผลิใบอ่อนสีเขียวสดสะพรั่งไปทั่ว เจริญเติบโตขึ้นโดยลำดับ แต่ว่าชาวนานั้นกลับไม่รู้สึกพอใจ
ผู้มีปัญญาย่อมอยู่ด้วยความไม่ประมาท
คนตายแล้วยังไม่ตาย ก็เพราะมีชีวิตอยู่อย่างไม่ประมาท ส่วนคนเป็นที่ตายแล้ว ก็เพราะมีชีวิตอยู่อย่างประมาท คนพาลชอบอยู่ด้วยความประมาท
สรรพสัตว์ถูกส่งไปเป็นทอดๆ
นางวิสาขาถามหญิง 500 นั้นว่า "พวกท่านเป็นผู้รักษาอุโบสถ เพื่ออะไร?" หญ้งแก่บอกว่า
เพื่อนพ้องพี่น้องกัน
ท่านทั้งหลายจงเห็นการทะเลาะวิวาทกันว่า เป็นเหตุแห่งภัย และเห็นการไม่วิวาทกันว่า เป็นความเกษมสำราญแล้ว พึงเป็นผู้พร้อมเพรียง มีความประนีประนอมกันเถิด นี้เป็นพระพุทธานุสาสนี
บัณฑิตควรตักเตือนกัน
คนเราควรเตือนสติกัน ควรแนะนำกัน และควรห้ามปรามกันจากอกุศลกรรม คนที่ทำเช่นนั้น ย่อมเป็นที่รักของคนดี แต่ไม่เป็นที่รักของคนไม่ดี